مردم اصفهان خشک شدن زاینده رود را در دوره های خشکی 1379 تا 1380 و 1387 تا 1388 مشاهده نمودند و پل های تاریخی آن را در سطح ترک خورده ی بستر زاینده رود به نظاره نشستند و افسوس سال های پرآب این رود سالخورده ی سرشار از مایه ی حیات و طراوت را از دل ها به لب هایشان آوردند. کشاورزان ملی این دوره های خشک با فقر و پریشانی و گرفتاری های زندگی دست و پنجه نرم کردند و جوانه های امیدی که در اثر سرمایه گذاری و توسعه ی کار خویش در دل رویانده بودند بخشکید و وام داری و ناخرسندی جای آن را گرفت و فرزندانشان، آن ها که صالح و فعال بودند سر در گریبان و وقت گذرانی بیهوده روی آوردند. باغ های قدیم و جدید به خشکی گرایید و درختان کهن چنار و بید در شهرها و روستاها به اسکلت های زرد و خشک تبدیل شدند. اما همچنان شاهد طرح های جدید توسعه ی کشاورزی، صنعت و گسترش فضای سبز شهرها و روستاهایی بوده ایم که توسعه ی آنها بر اساس آب زاینده رود برنامه ریزی می شود، حتی تا دوردست صحراهای یزد که بخواهند آهن و فولاد بیشتر و بیشتری تولید کنند که هم اکنون خریدار ندارد. راستی ما را چه شده است؟ چگونه اندیشه ای بر ما مستولی شده که از یک سو در بالادست رود، آب را به خارج حوضه ی زاینده رود پمپ می کنیم تا باغ جدید ایجاد کنیم. در همان زمانی که باغ های قبلی در حال خشک شدن است و از سویی لوله های آب را برای صنایع فولاد و آهن یزد افتتاح می کنیم، در حالی که کشاورزان و مردم اصفهان از بی آبی به حیات و زندگی خود در این دوره حاصلخیز و پرسابقه که بهشت شهرهای ایران بود ناامید شده اند.

مسئوولان شرکت آب اصفهان همه تقصیر را به گردن خشک سالی می گذارند و مردم نیز شایعه های فراوانی را دهان به دهان منتقل می کنند. گاه شنیده می شود که آب را بسته اند تا تونل مترو را از زیرزمین عبور دهند. گاه می گویند زیر پایه های پل ها در زمان شاه عباس گنجی نهاده اند و اکنون برای کشف گنج رودخانه را خشکانیده اند و زمانی تقصیر را به گردن انتقال آب به کرمان و رفسنجان می گذارند و انتقال آب به یزد را نیز نشانه رفته اند. با اعتقاد به این امر که مردم به ویژه حق آبه داران، حق دارند بدانند چه شده است که رودخانه ای که از پدرانشان نشنیده اند که هرگز خشک شده باشد، در فاصله ی 9 سال چهار بار خشکیده است.

دلیل چیست؟
اراضی حوضه ی زاینده رود از حاصل خیزترین اراضی کشاورزی کشور است و کشاورزان این حوضه نیز به مهارت در امر کشاورزی زبان زد هستند بنابراین در واحد سطح از اراضی حوضه ی زاینده رود که به صورت اصولی جزوشبکه آبیاری قرار دارد، با بالاترین کارآیی محصولات زراعی و باغی تولید می شود. راندمان یا کارایی آب در حوضه ی زاینده رود یا بهتر بگوییم در اراضی رسوبی زاینده رود به لحاظ حاصلخیزی، مهارت و همچنین بازگشت مازاد آب به چرخه ی آب رودخانه یا زهکش ها یا آب های زیرزمینی بسیارخوب و قابل مقایسه با بهترین روش هاست. در مطالعه ای که توسط مرکز تحقیقات کشاورزی انجام گرفته است از آب مصرفی از کانال نکوآباد 30 درصد بازگشت به رودخانه وجود دارد ؛ از برنج کاری ها 38 درصد بازگشت و راندمان آبیاری حدود 70 درصد است.

براساس مصوبه 4322 هیات وزیران به تاریخ 29/2/1333 وزارت نیرو حق مجوز نصب پمپاژ و احداث کانال و هرگونه انتقال در بالادست رودخانه به ویژه بالادست «پل کله» تا سرچمشه رودخانه را نداشته است. در آن تصویب‌نامه مالکیت تونل اول کوهرنگ به «حقابه‌داران» زاینده‌رود که 33 سهم دارند تخصیص داده شد. براساس ماده پنج همان تصویب‌نامه سرمایه لازم برای احداث تونل اول زاینده‌رود توسط 33 سهم حقابه زاینده‌رود تامین شده است و براساس طومار شیخ‌بهایی، زاینده‌رود که از چشمه «دیمه» سرچشمه می‌گیرد هم راه‌بازایش‌های رودخانه در طول مسیر متعلق به حقابه‌داران است. بنابراین وزارت نیرو حق فروش آب متعلق به حقابه‌دار را که از این دو منبع تامین می‌شود و قریب به 73‌درصد از آورد رودخانه را تامین می‌کند نداشته است.
تنها میزان آبی که برابر ماده 24 از قانون توزیع عادلانه آب برای وزارت نیرو مجاز بوده است آب استحصالی تونل‌های دوم کوهرنگ و چشمه‌لنگان است که با سرمایه دولت احداث شده به اضافه میزان آبی که توسط حقابه‌دار مصرف نمی‌شده؛ یا مصرف آن به دلیل تبدیل کاربری اراضی حقابه‌داران استفاده می‌شده و وزارت نیرو مجاز بوده قراردادهای فروش برای سایر بخش‌های مصرف مانند کشاورزی، شرب، شهری و صنعت و خدمات در استان اصفهان و دیگر استان‌ها را به فروش برساند. چاه‌های مردمی که به فروش رسیده است به مراتب بیش از میزان آبی است که دولت سرمایه‌گذاری کرده است. بنابراین براساس ماده 3 از قانون توزیع عادلانه آب مجوز حفر چاه در حریم رودخانه ممنوع است و براساس کنوانسیون رامسر که قبل از انقلاب مصوب شده است و همچنین پروتکل الحاقی 1368 که به تصویب مجلس شورای اسلامی و شورای محترم نگهبان رسیده دولت متعهد شده به‌طور دایم حداقل آب مورد نیاز برای تالاب گاوخونی خشک شده را به آن تالاب انتقال دهد که این کار نیز صورت نپذیرفته است.

اکنون سئوالات بی شمار دیگری مطرح می گردد:

این که دلیل خشک شدن زاینده رود خشکسالی است یا سوء مدیریت؟

این که انتقال آب به مناطق مرکزی ایران موجب کم آبی زاینده رود شده است

این که طولانی شدن حفر تونل چهارم کوهرنگ واشتباهات محاسباتی این وضع را موجب شده است

این که مصرف زیاد آب توسط نقاط شهری که از تصفیه خانه آب اصفهان واقع درباباشیخعلی استفاده می کنند موجب کم آبی شده است

این که همه اینها از بی اطلاعی است موضوع به عوامل دیگری بر می گردد که دراین نوشتار نیامده است ...